Załóżmy, że masz pomysł na ciekawą aplikację i zleciłeś/zleciłaś jej wykonanie software house’owi oczekując, że aplikacja zostanie stworzona na należytym poziomie.
Jednak z czasem okazuje się, że poszczególne elementy aplikacji nie spełniają Twoich oczekiwań, a wykonawca popełnia liczne błędy w trakcie pracy nad jej rozwojem. Zwracasz mu na to uwagę, wskazujesz, co należy poprawić, ale nadal nie jesteś zadowolony z efektów. Czy możesz coś zrobić w takiej sytuacji?
Tak - na szczęście przepisy prawa chronią Cię (tzn. klienta software house'u) w takiej sytuacji.
W jaki sposób działa wykonanie zastępcze? Czy są różne wersje takiego wykonania?
Zasady skorzystania z wykonania zastępczego mogą się różnić, w zależności od tego, jaki jest charakter współpracy pomiędzy Tobą a software house'm.
Dlatego też, w pierwszej kolejności musimy ustalić, jaki charakter ma umowa, którą zawarłeś/zawarłaś z firmą IT.
Z reguły umowy w branży IT można zakwalifikować jako umowę o dzieło albo umowę o świadczenie usług.
Co przesądza o charakterze umowy? W omawianym przeze mnie przypadku jest to sposób realizacji współpracy, czyli to, do czego dokładnie zobowiązuje się software house:
jeżeli software house zobowiązuje się do osiągnięcia konkretnego ustalonego rezultatu (dzieła) – czyli np. stworzenia konkretnej aplikacji albo dokonania wdrożenia jakiegoś oprogramowania – mamy do czynienia z umową o dzieło,
jeżeli software house zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności w sposób ciągły i w umowie nie zostanie z góry ustalony rezultat – mówimy tu np. o umowach o bieżące świadczenie prac rozwojowych dotyczących oprogramowania albo umowach na support IT – wówczas mamy do czynienia z umową o świadczenie usług.
Dlaczego ustalenie charakteru umowy ma znaczenie?
Otóż od tego zależy, jakie masz uprawnienia jako klient, w sytuacji gdy software house nie realizuje umowy zgodnie z Twoimi oczekiwaniami - oczywiście zakładam tu, że jego błędy i nieprawidłowe działania są poważne.
Generalnie rzecz biorąc, wykonanie zastępcze najłatwiej jest zastosować w przypadku umowy o dzieło.
W odniesieniu do umów o świadczenie usług jest to możliwe tylko w niektórych sytuacjach i obwarowane dość surowymi warunkami - najistotniejszym z nich jest konieczność uzyskania zgody sądu.
Gdybyś chciał/chciała poczytać więcej na temat umów dot. wdrożenia oprogramowania, zachęcam do przeczytania tego wpisu: Umowa wdrożeniowa - co warto do niej wpisać?
Wykonanie zastępcze w przypadku umowy o dzieło - jak działa i na czym polega?
Jeżeli:
zawarłeś/zawarłaś z software house'm umowę o dzieło, czyli wykonanie danego oprogramowania (jesteś wówczas zamawiającym) oraz
software house (wykonawca) wykonuje oprogramowanie niezgodnie z zawartą pomiędzy Wami umową albo w sposób wadliwy (np. tworzy oprogramowanie, które konsekwentnie nie działa),
przysługują Ci konkretne uprawnienia względem software house'u (wykonawcy), wskazane w przepisach prawa – jednym z nich jest wykonanie zastępcze.
Uwaga! Nie ma znaczenia, czy odpowiednie postanowienia dot. wykonania zastępczego znalazły się w umowie. Nawet jeżeli ich nie ma, przepisy wiążą Ciebie oraz wykonawcę.
Jak wygląda proces realizacji wykonania zastępczego?
Jeśli wykonawca (software house) realizuje to, co ma zrobić, wadliwie albo sprzecznie z umową, powinieneś/powinnaś go formalnie wezwać do tego, aby działał prawidłowo. W takim wezwaniu należy:
wskazać konkretnie co jest wykonywane w sposób wadliwy albo niezgodny z umową i jakie są Twoje oczekiwania, np. jeżeli w aplikacji brakuje jakichś ustalonych w umowie funkcjonalności, należy je wskazać;
wyznaczyć wykonawcy termin na dokonanie poprawek - pamiętaj, że musi być on odpowiedni, czyli realnie umożliwiający wykonawcy poprawę działania (np. termin 3 dni raczej nie będzie odpowiedni na dodanie nowych, rozbudowanych funkcji do aplikacji).
Jeżeli wykonawca nie zastosuje się do Twojego wezwania, możesz zlecić realizowanie poprawek komuś innemu. W takiej sytuacji możesz sam wybrać nowego wykonawcę, który wejdzie do projektu i zrobi poprawnie to, czego poprzedni software house nie potrafił. Sugeruję też szczegółowo określić zakres prac, warunki i terminy realizacji dzieła w umowie z nowym wykonawcą.
Pamiętaj, że dopiero podjęcie przez Ciebie powyższych działań otwiera drogę do skorzystania z wykonania zastępczego.
O czym warto pamiętać przy wykonaniu zastępczym?
Gdy podejmiesz decyzję o skorzystaniu z wykonania zastępczego, warto jest dokładnie zaplanować przeniesienie projektu do nowego wykonawcy – dotyczy to przede wszystkim sposobu przeniesienia kodu źródłowego, dokumentacji i wszelkich innych materiałów.
Oczywiście, to często jest newralgiczny moment - stary wykonawca może bowiem kwestionować zasadność realizacji wykonania zastępczego, a w konsekwencji, np. utrudniać przekazanie kodów źródłowych lub informacji.
To sytuacja, przed którą najlepiej zabezpieczyć się już na etapie zawierania pierwotnej umowy o wykonanie projektu IT (ze starym wykonawcą), w której możemy uregulować konieczność bieżącego przekazywania efektów prac, w tym kodu źródłowego oraz tworzenia dokumentacji.
Dodatkowo, w związku z koniecznością przekazania efektów prac nowemu wykonawcy, może pojawić się problem własności autorskich praw majątkowych do projektu.
Przykładowo, jeżeli w umowie z pierwotnym software house'm zostało ustalone, że prawa autorskie lub udzielenie licencji następują dopiero w dnu obioru całego oprogramowania, może okazać się, że nie masz praw umożliwiających powierzenie realizacji dalszych prac nowemu wykonawcy.
W konsekwencji, kontynuowanie prac przez nowego wykonawcę może wiązać się z ryzykiem naruszenia praw autorskich.
Pamiętaj zatem, żeby w umowie z software house'm uregulować przeniesienie praw autorskich do poszczególnych elementów prac na bieżąco lub w niedługich odstępach czasu (np. po każdym etapie prac). Zadbaj też, żeby postanowienia umowne dotyczące przeniesienia praw autorskich do oprogramowania obejmowały również możliwość jego modyfikacji.
Jeżeli chcesz poczytać więcej na temat praw autorskich do oprogramowania, zachęcam Cię do zapoznania się z tym wpisem: Prawa autorskie do programów komputerowych, czyli licencje i umowy dotyczące aplikacji.
Kiedy można uznać, że wykonawca realizuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny umową?
Przede wszystkim, kiedy:
tworzy oprogramowanie niestarannie, bez zachowania standardów branżowych, gdy oprogramowanie zawiera błędy, które zaburzają jego prawidłowe funkcjonowanie,
gdy brakuje w aplikacji funkcjonalności, które były wskazane w umowie/specyfikacji.
Koszty i odpowiedzialność za wykonanie zastępcze
Istotną kwestią dotyczącą wykonania zastępczego są zasady ponoszenia kosztów oraz odpowiedzialności za realizację dzieła. Przepisy Kodeksu cywilnego wskazują, że to pierwotny wykonawca, który zobowiązał się do realizacji dzieła zgodnie z umową i nie spełnił tego zobowiązania, powinien pokryć te koszty. Innymi słowy, możesz przenieść na niego koszty dokonania poprawek przez nowego wykonawcę. Dotyczy to zwłaszcza kosztów usunięcia wszelkich wad i dokończenia projektu zgodnie z pierwotnymi założeniami.
Podobnie kształtuje się kwestia odpowiedzialności – powierzenie poprawienia lub dalszego wykonania dzieła innej osobie następuje na niebezpieczeństwo wykonawcy. Co to oznacza w praktyce? Software house, który pierwotnie zobowiązał się do wykonania oprogramowania będzie odpowiadał za ewentualne straty klienta (zamawiającego), wynikające z tego, że nie realizował prawidłowo swoich usług i konieczne było powierzenie prac nowemu wykonawcy.
Co z umowami o świadczenie usług? Czy w ich przypadku możliwe jest skorzystanie z wykonania zastępczego?
Powyższy opis dotyczył umów o dzieło - czyli tych, gdzie wykonawca realizuje konkretny projekt, a jego założenia są mniej więcej od początku znane.
Jeżeli jednak Ty i firma IT, z którą współpracujesz, zawarliście umowę o świadczenie usług, możliwość skorzystania z wykonania zastępczego też istnieje.
W takim wypadku jednak konieczne jest spełnienie dodatkowego warunku - jeśli Twój usługodawca ze swojej winy nie wykonuje swoich obowiązków terminowo, musisz najpierw zwrócić się do sądu o wyrażenie zgody na powierzenie prac innemu usługodawcy. To oczywiście duża przeszkoda, biorąc pod uwagę to, że świat IT jest dość dynamiczny, a sądy nie. W praktyce, proces uzyskiwania takiego zezwolenia sądu może trwać miesiące, a nawet lata.
Istnieje jednak jeden wyjątek od tej zasady - możesz pominąć uzyskanie zezwolenia sądu w nagłych przypadkach. Przykładowo, usługodawca może być zobowiązany do naprawiania Twojej infrastruktury serwerowej, tak aby zapewnić ciągłość jej działania zgodnie z ustalonymi czasami SLA.
Jeśli nie realizuje tego w ustalonym czasie z uwagi np. na swoje błędy albo brak personelu, a awaria skutkuje istotnymi konsekwencjami dla Twojego biznesu, możesz wykonać naprawy samodzielnie albo zlecić je podmiotowi trzeciemu. W takim przypadku, Twój pierwotny usługodawca będzie zobowiązany pokryć koszty skorzystania ze wsparcia takiego podmiotu trzeciego.
Co wpisać do umowy aby lepiej zabezpieczyć prawo do wykonania zastępczego?
Sama instytucja wykonania zastępczego jest uregulowana w przepisach prawa. Natomiast nie ma przeszkód abyś uregulował szczegóły skorzystania z niej również w umowie pomiędzy Tobą a wykonawcą. Takie regulacje mogą obejmować zwłaszcza:
szczegóły dotyczące przekazania praw do projektu projektu, kodów źródłowych oraz dokumentacji, zgodnie z tym co napisałem we wcześniejszej części wpisu - tego typu regulacje pojawiają się np. w umowach wdrożeniowych jako część tzw. exit planu. Dodatkowo, jeśli chcesz jeszcze skuteczniej przymusić wykonawcę do współpracy, możesz np. zastrzec kary umowne za nieterminowe przekazanie kodów źródłowych oprogramowania,
wskazanie tego, jakie sytuacje są uznawane za naruszające umowę lub skutkujące wadliwym wykonaniem dzieła, tak aby łatwiej było ocenić czy ewentualna nieprawidłowość może prowadzić do realizacji wykonania zastępczego,
uprawnienie usługobiorcy do tego, aby skorzystać z wykonania zastępczego w sytuacji gdy usługodawca nie realizuje swoich zadań w sposób prawidłowy, bez konieczności uzyskiwania zgody sądu - to regulacja, którą możesz wprowadzić do umów o świadczenie usług, które zawierasz z firmami IT.
Wykonanie zastępcze może być pomocnym rozwiązaniem na wypadek nienależytego wykonania aplikacji przez software house i ratunkiem dla projektu. Jeżeli masz jakieś wątpliwości lub potrzebujesz pomocy przy rozwiązaniu sporu z wykonawcą, skontaktuj się z nami, wysyłając maila na adres kontakt@bytelaw.pl albo korzystając z formularza kontaktowego.
ความคิดเห็น